Gmina

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie Gminy Wieliszew pochodzą sprzed 8000 lat p.n.e. Potwierdzają to odkrycia na stanowisku archeologicznym w Komornicy. Odnaleziono tam m.in. narzędzia krzemienne wykonane przez przedstawicieli tzw. „kultury komornickiej”, jednej z najstarszych na kontynencie europejskim. Podobne stanowiska, choć pochodzące z innych okresów, znajdują się w Krubinie, Łajskach, Olszewnicy Starej, Skrzeszewie i Kałuszynie.

Pierwszymi dokumentami, w których wzmiankuje się tereny gminy są akta kościelne z 1254 roku świadczące o prawach własności klasztoru w Czerwińsku. Wymieniono w nich Wieliszew – najstarszą wieś gminy. Istnieje również akt fundacyjny z 1387 roku, w którym biskup płocki nakazuje wzniesienie kościoła w Wieliszewie.

Krąży legenda, że w miejscu, gdzie dziś stoi świątynia, dobiła przed wieloma wiekami tratwa z transportem drewna. Flisacy, dziękując za szczęśliwe pokonanie wyjątkowo trudnego odcinka rzeki, ofiarowali cały ładunek na budowę kościoła.

Kolejne świątynie wznoszono również z drewna. Niestety każdy następny trawiły pożary. Ostatni z nich spłonął w czasie działań wojennych w 1944 roku, a razem z nim przepadły dokumenty archiwum 600-letniej parafii. Pamiątką po starym kościele są dwa spiżowe dzwony, które, według legendy zdjęto podczas I wojny światowej, by przetopić je na armaty. Na szczęście zaraz po wojnie odnalazły się w Austrii i powróciły do Wieliszewa.

W XV w. wymieniono wśród majątku Nałęczów, wieś Górę. Tereny te znalazły się później w posiadaniu Stanisława Poniatowskiego, podskarbiego wielkiego litewskiego, bratanka króla. Z tego czasu pochodzi pałac w Górze, którego ruiny możemy oglądać do dziś. W rezydencji organizowano spotkania na wzór obiadów czwartkowych, a wśród gości odwiedzających pałac znalazły się takie osobistości, jak Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki i Józef Wybicki.

Ważnymi osobistościami w historii gminy Wieliszew byli Tomasz Kamiński herbu Ślepowron wraz ze swą małżonką Marią Gautier, którzy zostali właścicielami Wieliszewa. Małżeństwo pozostawiło po sobie zabudowania folwarczne oraz jeden z ciekawszych zabytków – imponującą klasycystyczną kaplicę cmentarną.

Mieszkańcy gminy Wieliszew odegrali także znaczący epizod w walkach niepodległościowych w 1918 roku. Oddziały dowodzone przez Polikarpa Wróblewskiego zdobyły okupowaną przez Niemców stację kolejową oraz magazyn broni w Nowej Jabłonnej (dzisiejsze Legionowo).

Okolice Wieliszewa nie uniknęły działań wojennych 1939 roku. Oddziały polskiej piechoty broniły przeprawy rzecznej w Dębem przed marszem wojsk niemieckich. Niestety, pomimo napotkanego oporu, agresorom udało się sforsować Narew na linii Dębe-Izbica. W walkach poległo 300 polskich żołnierzy, których pochowano na cmentarzu w Wieliszewie.

Największe zniszczenia przyniosły tym terenom walki prowadzone przez Armię Czerwoną w 1944 roku – po starciach ostało się jedynie kilka domów. Jednak wspólnym wysiłkiem miejscowej ludności powoli odbudowano zrujnowane gospodarstwa.

Urząd Gminy Wieliszew
www.wieliszew.pl